Η βιταμίνη D είναι μία λιποδιαλυτή βιταμίνη και αποτελείται από ένα σύνολο διαφορετικών μορφών, με κυριότερες τις βιταμίνες D2 καιD3.
Πηγές πρόσληψης βιταμίνης D:
- ο ήλιος,
- η τροφή,
- τα συμπληρώματα με βιταμίνη D.
Ποιες χώρες έχουν ανεπάρκεια σε βιταμίνη D;
Αν και η Ελλάδα έχει ηλιοφάνεια τους περισσότερους μήνες του χρόνου, το πρόβλημα της έλλειψης και της ανεπάρκειας της βιταμίνης D είναι έντονο. Αλλά και ο υπόλοιπος δυτικός κόσμος (ανεπτυγμένες χώρες) βρίσκεται σε πανδημία έλλειψης της« βιταμίνης του ήλιου».
Ποια είναι τα οφέλη της βιταμίνης D στον ανθρώπινο οργανισμό;
Η επαρκής πρόσληψής της βοηθά:
- στην καλύτερη απορρόφηση του ασβεστίου,
- στον έλεγχο της φυσιολογικής ανάπτυξης των κυττάρων του ανοσοποιητικού,
- στην πρόληψη διαφόρων μορφών καρκίνου (π.χ. καρκίνος του παχέος εντέρου),
- στην πρόληψη και προστασία από τις χρόνιες λοιμώξεις (π.χ. φυματίωση),
- στην πρόληψη από αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας),
- στην πρόληψη νευρολογικών διαταραχών (π.χ. νόσος Alzheimer).
Με ποια χρόνια νοσήματα σχετίζεται η έλλειψη και η ανεπάρκεια της βιταμίνης D;
Τα χαμηλά επίπεδα και η ανεπάρκεια της βιταμίνης D έχουν συσχετιστεί με:
- σκελετικές νόσους (π.χ. οστεοπόρωση),
- αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. νόσος του Crohn),
- λοιμώξεις (του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος),
- καρδιαγγειακές ασθένειες (π.χ. στεφανιαία καρδιακή νόσος),
- καρκίνος (π.χ. καρκίνος του μαστού),
- νευρολογικές διαταραχές.
Βιταμίνη D και αυτοάνοσα νοσήματα.
Πώς σχετίζεται ο μήνας γέννησης με την εμφάνιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας;
Όπως διαπιστώνεται από μία μελέτη 42.045 ατόμων από τέσσερις χώρες, η οποία ερεύνησε το συσχετισμό του μήνα γέννησης και της επίπτωσης της σκλήρυνσης κατά πλάκας, τα άτομα που γεννήθηκαν τον Μάιο σε αντίθεση με εκείνα που γεννήθηκαν τον Νοέμβριο είχαν 9,1% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν τη νόσο.
Τί σημαίνει αυτό πρακτικά;
Όταν η κύηση λαμβάνει χώρα τον χειμώνα, όπου υπάρχει χαμηλή ηλιοφάνεια δημιουργούνται αυξημένες πιθανότητες νόσησης σε σχέση με την κύηση που πραγματοποιείται τους καλοκαιρινούς μήνες.
Επομένως, μια εποχιακή έλλειψη βιταμίνης D της μητέρας δημιουργεί σημαντικές επιπτώσεις τόσο στην υγεία της όσο και σε αυτήν του βρέφους, οι οποίες αναμένεται να εμφανιστούν κατά την εφηβική ή την ενήλικη ζωή του.
Γιατί οι εξάρσεις (ώσεις) της πολλαπλής σκλήρυνσης εμφανίζονται περισσότερο τον χειμώνα;
Η αιτία είναι τα χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης D που ανιχνεύονται στο αίμα κατά τους μήνες που δεν υπάρχει ηλιοφάνεια, τα οποία συμβάλλουν στην απορύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Πού οφείλεται η ανεπάρκεια της βιταμίνης D;
Η ανεπάρκεια της βιταμίνης D μπορεί να οφείλεται σε:
- ανεπαρκή έκθεση στον ήλιο,
- χαμηλή πρόσληψή της μέσω της διατροφής,
- μειωμένη παραγωγή από το δέρμα,
- γενετική προδιάθεση.
♦ Αξίζει να σημειωθεί ότι η έλλειψη και πολύ περισσότερο η ανεπάρκεια σε βιταμίνη D δεν συνοδεύεται από κανένα εμφανές σύμπτωμα, ενώ προοδευτικά οδηγεί σε κατάρρευση τις λειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος με μοιραία αποτελέσματα για την ανθρώπινη υγεία.
Ποιές ομάδες ατόμων χρειάζονται περισσότερη πρόσληψη βιταμίνης D;
Τα άτομα που χρειάζονται δύο με τρείς φορές περισσότερη βιταμίνη D και πρέπει παραμένουν 3 έως 5 φορές περισσότερο στον ήλιο είναι:
- τα παχύσαρκα παιδιά και οι ενήλικες,
- τα παιδιά και οι ενήλικες που κάνουν χρήση φαρμάκων (π.χ. αντιεπιληπτικά φάρμακα),
- τα άτομα με σκούρο τόνο δέρματος,
- όσοι εργάζονται πολλές ώρες σε εσωτερικό χώρο,
- όσοι δεν εκτίθενται (για οποιονδήποτε λόγο) στον ήλιο,
- τα άτομα που χρησιμοποιούν συχνά αντηλιακά,
- οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας.
Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί όταν κάποιος νιώθει:
- περισσότερο κουρασμένος απ’ ότι στο παρελθόν,
- πόνο στα οστά,
- αδυναμία.
Ποιά πρέπει να είναι η ημερήσια πρόληψη βιταμίνης D;
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες συστάσεις της Αμερικανικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας, απαιτούνται:
- 400-1.000 IU στις ηλικίες 0-1.
- 600-1.000 IU στις ηλικίες 1-18.
- 500-2.000 IU στις ηλικίες 19-70.
Για την επίτευξη αυτού του ημερήσιου στόχου θα πρέπει:
◊ Να μείνετε περισσότερο στον ήλιο.
Θα πρέπει να εκτίθεστε καθημερινά στον ήλιο τουλάχιστον 20 λεπτά, ιδιαίτερα τις πρωινές και τις απογευματινές ώρες, χωρίς αντηλιακό.
◊ Να τροποποιήσετε τη διατροφή σας.
Διατροφικές πηγές της βιταμίνης D αποτελούν τα ιχθυέλαια, το μουρουνέλαιο, τα παχιά ψάρια, τα μικρά ψάρια που τρώγονται με το κόκαλο, το συκώτι, ο κρόκος του αυγού, το βούτυρο, το γάλα, το τυρί (ιδίως τα σκληρά: κασέρι, γραβιέρα κ.λπ.) και οι διάφορες εμπλουτισμένες τροφές, όπως μαλακές μαργαρίνες, χυμοί και δημητριακά πρωινού.
◊ Να λάβετε κάποιο συμπλήρωμα με βιταμίνη D.
Για την πρόληψη της ανεπάρκειας της βιταμίνης D , πρέπει οι ενήλικες όλων των φυλετικών ομάδων ηλικίας άνω των 18 ετών να λαμβάνουν ένα ημερήσιο συμπλήρωμα των 1.500-2.000 IU.
∞ Συμπερασματικά, η ανεπάρκεια της βιταμίνης D ενδέχεται να δημιουργεί την υποδομή και να αποτελεί την πιθανή αιτία σχεδόν κάθε αυτοάνοσου προβλήματος, γι’ αυτό θα πρέπει να ελέγχουμε τακτικά αν βρίσκεται σε φυσιολογικά επίπεδα στο αίμα μας και όταν χρειάζεται ενίσχυση να παίρνουμε συμπληρώματα βιταμίνης D.
Σύνταξη & Επιμέλεια: Νάνσυ Αβραμοπούλου
Πηγή: «ΑΥΤΟΑΝΟΣΑ, ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ», εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ, του κλινικού Διαιτολόγου- Διατροφολόγου Msc, Phd και Διδάκτωρ του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, κ. Δημήτρη Γρηγοράκη.
Follow & Like: Nancy’s Blog